معبد چغازنبیل
چغازنبيل در 45 كيلومتري جنوب شرقي شوش واقع شده و تنها يادگار شهري است كه در حدود سال 1300 پيش از ميلاد ساخته شده است . اين شهر كه در فاصله 2 كيلومتري رود دز قرار داشت به نام "شهر اونتاش گال " مشهور بود . اين شهر يادگار تمدن عيلام جديد است كه از سه حصار تو در توي خشتي تشكيل شده و دروازه اصلي آن بر روي حصار بزرگ در جبهه شرقي قرار دارد . در حد فاصل حصار اوّل و دوم كاخ‌هاي شاهي و آرامگاه‌هاي سلاطين بزرگ عيلام قرار دارند .
در بين حصار دوم و سوم بقاياي تصفيه خانه آب واقع شده است . تصفيه خانه آب چغازنبيل به منظور تأمين آب آشاميدني شهر احداث شده كه در شمار قديمي‌ترين تأسيسات آبرساني بشمار مي‌رود . در مركز حصار سوم معبد اصلي (زيگورات) قرار دارد . معبد اصلي به ابعاد 105*105 متر در جهات اصلي چهارگانه احداث شده است .
اين معبد با استفاده از ميليون‌ها آجر و در 5 طبقه ساخته شده بود كه در حال حاضر دو طبقه آن باقيمانده است . به غير از طبقه اول و پنجم ، تمامي طبقات از خشت پر شده‌اند ، طبقه پنجم كه مرتفعترين طبقه محسوب مي‌شد ، جايگاه قرار دادن الهه‌ها و بت‌ها بوده است . مهّم‌ترين الهه به نام خداي "اينشوشيناك" يا خداي خاص شهر شوش معروف بوده است . بر روي ديوارهاي معبد آجرهايي به خط ميخي مشاهده مي‌شود كه همگي متني يكسان دارند و بيانگر نام پادشاه و هدف او از ساخت اين معبد است .
در اطراف معبد و بر روي كف اصلي دو سكوي مدور بريده مشاهده مي‌شود . برخي آن‌ها را سكوي قربانگاه و برخي ديگر محل ستاره‌شناسي دانسته‌اند . مجموعه اين شهر و آثار تمدن عيلام در هفت تپه در سال 640 پيش از ميلاد توسط حمله آشوريان به سر كردگي "آشور بانيپال" ويران گرديد و حاكميت عيلاميها پس از هزاران سال منقرض شد .